Pusula Nedir?
Pusulayı Kim Buldu: Kısacası Pusula, ana yönleri göstermek için kendisini Dünya’nın manyetik alanıyla hizalayan ve döndüren bir iğneye sahip navigasyon aracıdır. Eski kaşifler, denizciler ve gezginler için hangi yoldan, hangi güzergâha nasıl gidileceğini bilmek gerçekten çok zordu. Bununla birlikte ilk denizciler, hedeflerine giden yolu bulmalarına yardımcı olmak için güneşi ve yıldızları kullandılar. Ancak bulutlu, fırtınalı ve çeşitli doğal sebeplerden dolayı gökyüzünün izlenmesinin mümkün olmadığı dönemlerde yolculukları ya uzun sürdü, ya da bir şekilde ertelendi. Pusulanın icadı, tüm bu sorunları ve dönemin imkansızlaştırdığı şeylerin artık imkansız olmamasını sağladı.
Pusulayı Kim İcat Etti?
Lodestone, doğal olarak manyetize edilmiş bir mıknatıs taşıdır. En önemli özelliği ise demiri çekebilme marifetidir. Bu sayede kuzeyi gösteren ibrenin veya parçanın bir şekilde yönlendirilme metodu bulunmuştur. Bu metodu bulanlar ise Çinlilerdi. Yani pusulayı hem farklı hem de gerçek amacına yönelik olarak ilk icad eden Çinlilerdir. MÖ 300 ile 200 yılları arasında pusulular yapılmıştır; ancak günümüzdeki amacına uygun olmayan bir kullanım şekli vardı. Bu pusulaların kullanılma sebebi manevi duygular, falcılık ve feng shui isminde; çevrenin mekanla uyumunu ve sadeliğini simgeleyen sanatta yer bulma amacıylaydı. Bu dönemde kullanılan taşların manyetik özellikleri, dönemin insanların tarafından belki de sihirli özelliklere sahipmiş gibi algılanmışta olabilir. Bu yüzden pusula benzeri araçlar, falcılık gibi tabirlerin yorumlanmasında sıklıkla tercih edilmişlerdir. Feng Shui’de ise, binaların ve içlerindeki bazı özelliklerin, bunun yanında dekorasyonların pusula noktaları sayesinde hizalanıp, uyum sağlaması amacıyla kullanılmışlardır.
Seyrüsefer Pusulaları Ne Zaman Bulunmuştur ?
Seyahat amacıyla tasarlanan pusulalar, 11. yüzyılda Çin’in Song Hanedanlığı döneminde ortaya çıkmıştır. Bu pusulalar oldukça ilginç bir görünüme sahipti ve günümüzdeki görünümünden çok uzakta, aynı zamanda bir çorba kaşığını andırıyordu. Mıknatıs özelliği olan bu kaşık, bronz bir diskin ortasına yerleştirilerek, manyetik özellikler sayesinde dönme işlemini gerçekleştiriyordu. O dönemlerde kuzey kısmına farklı, güney kısmına farklı isimler verilmekteydi. Bunun yanında diskin döndüğü yönlerde, çeşitli takım yıldızlarını gösteren simgeler ve semboller bulunmaktaydı.
Daha sonra, özellikle deniz yolculukları için kullanılan seyir amaçlı görünümü daha küçük; aynı zamanda hantal olmayan pusulalar geliştirilmiştir. Bu pusulalar, bir mil üzerinde serbestçe dönüp; kuzeyi ve güneyi gösteren, manyetize bir iğne sayesinde yön belirleyen bir mekanizmaya sahipti. Denizciler için artık hangi yönün kuzey, hangi yönün güney olduğu gibi kafa karışıklıkları ortadan kalkacaktı.
Orta Çağ’da Pusulalar
1300’lere gelindiğinde Avrupa ve Orta Doğu’da manyetik pusulalar kullanılmaktaydı. Bazı tarihçiler, Avrupalıların Çinlilerden birkaç yüzyıl sonra bağımsız olarak manyetik pusulalar yaptığını iddia etselerde; özellikle Avrupa’ya bu dönem de gelen pusulaların birçoğu Çin ürünüydü. Bunun yanında, o dönem de yaşamış Alexander Neckam isimli yazar, gezgin ve manyetikçi, “On the Nature of Things” adlı eserinde, doğu’dan gelen denizcilerin kendilerine rehberlik etmek için mıknatıslı iğneleri olan pusulalar kullandıklarından bahsetmektedir. Hatta bu kaynak, Avrupa’daki ilk metinsel anlamda pusula kullanıldığına dair referanstır.
Doğu ve Batı Arasındaki Ticaret ve Pusulu Tarihi
Hangi açıdan bakarsanız bakın Avrupalılar ve Orta Doğulular, seyir pusulalarını yapmayı; aynı zamanda nasıl kullanıldığını pratiklemeyi Çinlilerden öğrenmişlerdir. Hatta Marca Polo’nun İpek Yolu üzerinden Çin’e ve Uzak Doğu’ya yaptığı destansı seyahatinin de, pusula sayesinde hızlı ve sorunsuz tamamlandığından bazı kaynaklarda bahsedilmektedir. Bunun yanında pusula keşfedilmeden önce, Avrupa üzerinden Çin’e seyahetler kara yolu üzerinden gerçekleştirilmekteydi. Bunun en en önemli sebeplerinden birisi yolculuğun hatasız ve daha hızlı şekilde gerçekleşmesiydi. Ancak pusulanın icadı ve hızla gelişimi, okyanus ve deniz seyahatlerinin sorunsuz ve daha hızlı gerçekleşmesine aracılık etti.
Pusula, Kaşiflerin Denizleri Fethetmesini Sağladı
Bugüne kadar ki en önemli buluşlardan birisi olan pusula, Avrupalılar tarafından özellikle; 15. ve 18. yüzyıllar arasında gerçekleşen ve dünya çapındaki keşif dönemine damga vuran; en önemli faktörlerden ve gereçlerden birisiydi. Başka bir deyişle denizciler ve tüccarlar, pusula sayesinde; Uzak Doğu’ya, Çin’e, Japonya’ya ve Endonezya Adaları’na giden deniz yollarını çizip haritaladılar veya yeni yollar keşfettiler. Bunun haricinde Amerika kıtasının keşfedilmesi ve bölgeye Avrupalı kolonilerin yerleşmesi de, pusulanın aracılık ettiği buluşlar arasında yer almaktadır.
Not: Sayfamızda diğer web sayfalarındaki gibi uydurma mucitlere ve kaşiflere yer vermemekteyiz. Belgeler ile kanıtlanabilir ve gerçeğe en yakın bilgileri bularak içeriklerimizi hazırlamaktayız. Reaksiyon tuşlarındaki “kızgın reaksiyonuna” basmak yerine, emeğe saygı icabı iletişim sayfasından bizle iletişime geçerek, aradığınızı bize daha net bir şekilde ifade edebilirsiniz. Böylelikle size daha detaylı ve kapsamlı araştırmak yaparak geri dönme ihtimalimiz olsun.
