Arabayı Kim Buldu?
Arabayı Kim Buldu? Çoğu kişiye bu soruyu soracak olsaydınız, alacağınız cevap muhtemelen Karl Benz olurdu. Bunun yanında cevap çok daha karmaşık olabilirdi. Bu soruların yanında açıklığa kavuşturmamız gereken en önemli sorulardan biri, bir arabanın tanımının tam olarak ne olduğudur. Bir arabayı tanımlarken, çoğu kişi yalnızca tekerlekler üzerinde hareket eden bir araç tanımı yapabilirken; bir grup insan da kaç tekerleği olduğu ve hangi güç kaynağından beslenerek hareket ettiği gibi bilgileri sorgularlar. Gördüğünüz gibi, bir arabanın gerçekte tamamen hangi tanıma uygun olduğu sorusu, oldukça kafa karıştırıcı hale gelebilmektedir. Gelin bu gibi soruları fazla uzatmadan, ilk arabayı gerçekten kimin icat ettiği sorusunun cevabını arayalım.
Arabayı Kim İcat Etti?
Bir arabanın ortak tanımı, Karl Benz‘in 1886’da patentini aldığındaki gibi “gaz motoruyla çalışan bir araç” tır, o zaman ilk araba aslında Benz tarafından icat edilmiştir. Bununla birlikte, bu klasik araba, 15. yüzyılda kendi gücüyle çalışabilen modifiye bir araç için tasarımlar yaratan Leonardo da Vinci de dahil olmak üzere, kendisinden önce gelen birçok mucidin çalışmasına dayanmaktaydı. Bu tasarım, kullanıcının kurması gereken, görece mümkün olmayan yay tabanlı bir güç kaynağına sahip olsa da, aslında yine de çalışabilirdi. Daha da şaşırtıcı olanı, direksiyon kolonu, kremayer ve pinyon sistemi kullanıyordu. Bu sistemler veya tasarlanan gereçler, araçlarımızı bugünkü çalıştırma ve yönlendirme şeklimizle aynıdır.
Da Vinci, kendinden tahrikli bir karayolu aracı tasarlama konusunda Karl Benz’den önceki tek kişi değildi. Diğer birkaç mucit de, çeşitli güç kaynakları ve tekerlekler ile çalışan araçlar tasarlayıp üretmişlerdir. Dolayısıyla, ilk arabayı kimin icat ettiği sorusuna gelince, sorunun aslında sizin araba tanımınızın ne olduğuyla ilgili olduğunu görebilirsiniz. İşte arabayı ilk icat edenler olduğu söylenebilecek veya tartışılabilecek en dikkate değer “arabalar ve mucitlerden” bazıları..
Bu arada, araçlarını çalıştırmak için içten yanmalı motordan başka güç kaynakları kullanan birkaç mucit daha vardı. Onları da aşağı kısımda görebilirsiniz.
Ferdinand Verbiest
Bir Cizvit misyoner olan Ferdinand Verbiest, 1672’de en eski eski model arabalardan birini icat etti. Bu araç, Çin İmparatorunun oyalanması amacıyla yapılmıştır. Buharla çalışıyordu, arabayı iten ve arka tekerleklere güç sağlayan bir kazanı da bulunmaktaydı.
Simon Steven
Simon Steven, Hollanda‘da yaklaşık 1600’lü yıllarda bir araç icat etmiştir. Bu “antika araba” çok ilginçti. Bu arabaya o dönemlerde yelkenli araba denilmekteydi. Daha doğrusu tekerlekli bir yelkenliye çok benziyordu ve gücünü rüzgardan alıyordu. Yelkenli araba, yaklaşık yirmi beş kişiyi alabilen bir kapasiteye sahipti. Aynı zamanda İki saatlik bir yolculuk için saatte yaklaşık 32 km (yirmi mil) hızla gidebilmekteydi. Bunun yanında rüzgarın olmadığı günlerde hareket ile ilgi sorunlar yaşamasından kaynaklı, bu araca güven duyulmamıştır. Maalesef kapsamlı araştırmalarımıza rağmen, araçla ilgili herhangi bir resme rastlayamadık.
Nicolas-Joseph Cugnot
İlk arabalardan birisini icat ettiği düşünülebilecek bir başka erken mucit de Nicolas-Joseph Cugnot’dur. Fransız Ordusu tarafından kullanılan topları taşımanın bir yolunu araştırmaktaydı. Sonunda, 1769’da bu görevi gerçekleştirmek için üç tekerlekli, iki buçuk tonluk, buharla çalışan bir makine yaptı. Makine saatte 6 kilometre (4mil) hızla gidebilmekteydi. Ancak kazanı iyi çalışmamıştır. Sık sık yeniden yakılması gerektiğinden problemler çıkarmıştır. Aynı zamanda ağırlığın çok iyi dağılmaması nedeniyle oldukça dengesiz bir araçtı. Yine de araç, belli bir zaman aralığında yolcu taşıyıp çalışmıştır. Yani, Nicolas-Joseph Cugnot, muhtemelen ilk arabayı icat eden kişilerden birisi olarak kabul edilmektedir. İcat ettiği aracı yukarıdaki fotoğraftan görebilirsiniz. Bunun yanında araç, Paris’te bir müzede sergilenmektedir.
Ivan Kulibin
Ivan Kulibin, şanzımanı, volanı ve yatakları olan bir araba türü icat etmiştir. Ancak, yalnızca üç tekerleği bulunmaktaydı. İnsan gücüyle çalışıyordu, bu nedenle birçok kişi için ilk araba olarak nitelendirilmemiştir.
François Isaac de Rivaz
François Isaac de Rivaz da, ilk arabayı icat edenlerden birisi olarak düşünülebilir. Aslında, ilk içten yanmalı motora sahip arabayı icat eden mucitte diyebiliriz Rivaz‘a. Bu aracın çalışmalarına 1800’lerde başlamıştır. Araç, hidrojenle çalışan içten yanmalı bir motor bulundurmaktaydı. Daha sonra 1807’de Rivaz, bu motora kendi adını vermiştir. Hatta motorun patentini bile almıştır. Ne yazık ki Rivaz da, arabasının icadını ticari bir başarıya dönüştürememiştir.
Siegfried Marcus
Bir Alman mucit olan Siegfried Marcus, benzinle çalışan ilk içten yanmalı motoru icat etmiştir. Motoru bir el arabasına güç sağlamak için kullandı. Siegfried, ilk önce 2 zamanlı bir içten yanmalı motor yapmıştır. Ardından benzinle çalışan 4 zamanlı bir motor geliştirmiştir. İlerleyen zamanlarda; bir debriyaj, direksiyon ve fren ekleyerek aracı daha da modernize etmiştir.
Gustave Trouvé
Bir elektrikli aracın ilk olarak icadı, 19 Nisan 1881’de Paris‘te, Gustave Trouvé tarafından yapılan bir üç tekerlekli bisikletti. Trouvé, bu araçta eksantrik üç tekerlekli bisiklet şasisi kullandı. Bu araca, kendi tasarımı olan şarj edilebilen piller eklemiştir. Aynı zamanda bir asistan, yoğun kalabalığın önünde dünyanın ilk elektrikli aracını sürme eylemini gerçekleştirmiştir. Bu araç her ne kadar bisiklet gibi gözüksede, kendisinden sonra geliştirilen elektrikli otomobillerin icadına ilham vermiştir.
Pizzayı Kim Buldu?
William Ayrton & John Perry
İngiltere‘den William Ayrton ve John Perry, elektrikli bir üç tekerlekli bisiklet yaptılar. Arkada iki ve önde bir tekerleği vardı. Elektrik lambaları da bulunmaktaydı. Elektrikli üç tekerlekli bisiklet, kurşun-asitli batarya barındırmaktaydı. Aynı zamanda ½ beygir gücüne sahipti. Sürücü, kurşun asitli pilleri birer birer açıp kapatarak elektrikli üç tekerlekli bisikletin hızını değiştirebilmekteydi. Bunun yanında üç tekerlekli bisiklet, 14 km hıza ulaşabilmekte ve 16 ile 40 km arasında mesafeyi katedebilmekteydi.
Thomas Parker
Thomas Parker, 1884 yılında dünya üzerindeki ilk elektrikli otomobili icat etmiştir. Yukarıda dikkat ederseniz ilk elektrikli aracı, daha doğrusu bisikletin Gustave Trouvé tarafından icat edildiğinden bahsetmiştik. Parker, elektrikli otomobili icat ederken, Gustave Trouvé‘den ilham aldı mı bilemiyoruz; lakin, ilk elektrikli otomobili icat ettiği gerçeği yadsınamaz.
Karl Benz
Bugün hâlâ tartışılmasına rağmen, Karl Benz tarafından tanıtılan Motorwagen, pek çok otorite ve resmi kayıtlara göre ilk araba olarak kabul edilmektedir. Bunun nedeni, insanları taşımak için üretilen motor tahrikli ilk otomobil olmasıdır. Benz, çok geçmeden 37435 numarasıyla bu aracın patentini de almıştır.
Karl Benz, daha önce bir demir dökümhanesi ve mekanik atölyesi sahibi olduktan sonra eşi Beth ile Benz & Companie‘yi kurdu. Benz’in planı yeni şirketini kurduğunda, statik gaz motorları üzerinde çalışarak, atsız bir araba yapmak ve sonrasında da günümüz otomobillerinin simgesi olan ilk otomobili icat etmekti. Benz‘in buna öncülük eden deneyimi önemliydi. Çünkü geçmişte bisikletler ve diğer teknolojiler konusunda çok fazla deneyimi vardı. Aynı zamanda gaz motorları üzerinde çalışmaya ve bir araba icat etmeye başlamadan önce zaten birkaç patent başvurusunda bulunmuştur.
Karl Benz, 1879’da ilk gazla çalışan motoru icat edip patentini de almayı başarmıştır. Ayrıca bujileri, karbüratörleri, gaz kelebeği sistemini, debriyajı, pille çalışan ateşleme sistemlerini, su radyatörünü ve vites değiştiricileri de Benz icat etmiştir. 1885’te Benz, gazla çalışan arabayı da icat etti ve ismini kendisi verdiği Motorwagen‘i için patentini de almayı başarmıştır. Aracın dört zamanlı bir motoru vardı. Motor, arkaya yatay olarak takılan, büyük volanlı, su soğutmalı, tek silindirli ve iki yolcu taşıyabilme kapasitesine sahipti.
Gottlieb Daimler ve Wilhelm Maybach
İçten yanmalı motor ve otomobil konusunda dahi olan ikili. Yaşam boyu iş ortağı olma başarısını gösteren ikili, modern motorların geleceğini haber veren bir motor geliştirip, bunu da iki tekerli bir bisiklete uygulamışlardır. Aynı zamanda bu uygulama, ilk motosikletin de icadıydı. Bununla da yetinmeyip, bu buluşlarını bir sonraki yılda posta arabasına ve bir bota uygulamışlardır. En önemli buluşları ise yüksek hızda ilerleyebilen benzinli motor ve ilk dört tekerlekli otomobildir.
İkili, aynı zamanda Daimler Motoren Gesellschaft’ın kurucusudur. Bu şirket sonrasında Karl Benz’in, Benz & Cie şirketi ile ortak olmuştur. İlerleyen yıllarda da tamamen birleşerek, Daimler Benz AG ismini almıştır. Kurum ismini, 1 Şubat 2022 tarihinden itibaren Mercedes-Benz Group AG olarak değiştirmiştir. Günümüzde, dünyanın en büyük otomobil şirketlerinden birisi olmakla birlikte, 2021 yılı sonunda açıkladığı kâr 170 milyar EURO’dur. Bunun yanında Wilhelm Maybach’in ismi, bugün hâlâ Mercedes-Maybach modellerinde yaşamaktadır.
