Camı Kim Buldu ?
Camı Kim Buldu: İnsanlar, camı icat etmeden önce, özellikle obsidiyen (volkanim cam) adındaki doğal oluşumlu cam kaynağını kullanmışlardır.
Antik Roma tarihçisi Pliny, Fenikeli tüccarların Suriye bölgesinde ilk camı MÖ 5000 civarında yaptıklarını öne sürmüştür. Ancak arkeolojik kanıtlara göre, ilk insan yapımı cam MÖ 3500 civarında Doğu Mezopotamya ve Mısır’da ilk cam kaplar ise MÖ 1500 civarında; Mısır ve yine Mezopotamya’da yapılmıştır. Bundan sonraki 300 yıllık süre zarfında cam endüstrisi hızla yükselişe geçti ve ardından gerileme dönemine girdi. Tekrar hareketlik kazandığı dönem Mezopotamya’da MÖ 700’lerde, MÖ 500’lerde de Mısır’da gerçekleşmiştir. Bundan sonraki 500 yıl boyunca bu uygarlıklar ve bölgeler haricinde; camın üretim merkezleri arasında Suriye ve Akdeniz’in doğu kıyısındaki ülkeleri sayabiliriz.
İlk zamanlarında camı üretmek gerçekten oldukça zor ve meşakkatli bir uğraştı. Buna örnek gösterilecek en önemli sebepler arasında; cam eritme fırınlarının küçük olması ve ürettikleri ısının yetersiz kalması gösterilebilirdi. Ancak bu zorluğun üstesinden MÖ 1. yüzyılda Suriyeli ustalar gelecek ve üfleme borusunu icat edeceklerdi. Bu devrim niteliğindeki keşif ile cam üretimi daha ucuz ve maliyeti daha düşük hale geldi. Bundan sonraki süreçte cam üretiminin gelişim gösterdiği coğrafya Roma İmparatorluğu’nun hüküm sürdüğü coğrafya olacak; bunun birlikte yine imparatorluğun egemen olduğu ülkelerde yayılım alanı bulacaktı. Ancak MS 100’lü yıllara kadar Mısır’ın İskenderiye şehri, cam üretiminin en önemli merkezlerinden birisi olma özelliğini hiç bir zaman kaybetmemiştir. Bundan sonraki zaman diliminde özellikle Avrupa genelinde, kıtadaki kiliseler ve katedraller üzerinde vitray yapma sanatı; 13. ve 14. yüzyıllarda üretilen en iyi Chatres ve Conterbuy latedral pencelerin de doruk noktasına ulaşacaktı.
Cam Tarihi:
Silah ve dekoratif obje yapımında kullanılan taş devri insanlarının bildiği ilk cam obsidiyen, siyah volkanik camdı. Camın tarihini bu süreçten başlayarak ve sonraki dönemler olarak tarihlendirebiliriz. Özellikle Mısır ve Doğu Mezopotamya’daki buluntularla birlikte bu tarihin başlangıcını da MÖ 3500’lü yıllar olarak değerlendirebiliriz. Bununla birlikte, yukarıda da bahsettiğimiz şekilde, MÖ 1. yüzyılda cam üflemenin keşfi ile birlikte; cam yapımında hız kesmeden gelişecek bir süreçte ortaya çıkacaktı.
Camı Kim İcat Etti ?
MÖ 2500 yılına kadar Mezopotamya’da cama benzer nesnelerden muskalar; bunun yanında katı boncuklar yapıldığına dair kaynaklar mevcuttur. Bundan sonraki süreçte, Mısır ön planda olmak üzere, cam üretiminin MÖ 1500’lü yıllara kadar gelişim gösterdiğini söyleyebiliriz. Yani net olarak arşivler ile camın keşfedildiğine dair en önemli kaynak MÖ 2500’lerde yapılan cam muskalar ve yine camdan yapılan katı boncuklardır.
Camın net belgelerle ve arşivler ile belgenebileceği tarihsel sürece de bir göz atalım istedik:
Haçlı seferleri sırasında Venedik’te cam üretimi aşırı derecede gelişmiş, bölge; özellikle batı dünyasının cam yapımındaki merkezi haline gelmiştir. Yıllar 1291’i gösterdiğinde, cam yapım ekipmanları ve dönemin teknolojisi, Murano adasına transfer edilerek; daha düzenli ve özellikli hale getirilmiştir.
15. Yüzyılda Cam Endüstrisi:
15. yüzyılda Venedikli cam üretici Angelo Brovier; üfleme teknolojisiyle neredeyse renksiz, şeffaf cam bir sandık üretmeyi başarmıştır. Bu süreçten sonra Venedikliler, hem ürünlerini daha fazla bölgeye yayarak kazanç elde etmek; hem de daha iyi bir yaşam arayışıyla Kuzey Avrupa’ya giderek fabrikalar kurdular ve Venedik cam sanatını bu coğrafyaya da yaymayı başardılar.
16. Yüzyılda Camın Gelişim Süreci:
1575 yılında İngiliz cam ustaları da Venedik tarzına benzer camlar üretmeye başladılar. Özlelikle İngiliz cam ustası George Ravenscroft, kurşun camı icat ederek o döneme damga vurmuştur. Kurşun camın radyasyondan koruyucu özelliğine değinmeyi unutmamak lazım. Her ne kadar o dönem radyasyon ve nükleer silahlar gibi teknolojik gelişmeler ortaya çıkmamış olsa dahi; günümüzde bu camın bu tarz kurtarıcı özellikleri olacağını kim bilebilirdi ki..
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk cam fabrikası 1608 yılında Jamestown-Virginia’da faaliyete girmiştir.
19. Yüzyılda Cam Sanayi:
1800’lü yıllarda artık pencere camı olarak bildiğimiz camlar ortaya çıkmış; bunun yanında inanılmaz bir ilgiye mazhar olmuştu. 1820’li yıllarda ise cam şişe, cam bardak ve birçok gereç üretilerek; özellikle bu yüzyılın cam üretimi ve geliştirilmesinde en önemli yıllardan birisi olduğunun net kanıtı haline gelmiştir.
1890’lı yıllardan sonra cam kullanımı, gelişimi ve üretimi daha da hızlı artarak ilerlemeye devam etti. Üstelik 1902 yılında Irvind W. Colburn, pencere camının seri üretimine olanak sağlayan düz cam çekme makinesi icat ederek; o yılların önemli mucitlerinden birisi olmayı başardı.
1959 yılında Sir Alastair Pilkington, bugün hâlâ düz camın %90’nının üretildiği; aynı zamanda şekillendirilmesine olanak sağlayan teknolojiyi geliştirdi. Bununla birlikte hız kesmeden gelişecek cam endüstrisinin kalbine, adını altın harflerle yazdırdı.
